Na czym polegają te zabiegi?
Zabieg kastracji przeprowadzany jest u psów samców i polega na usunięciu jąder wraz z najądrzami. Jądra usuwa się przez niewielkie nacięcie skóry w przód od moszny, którą z reguły pozostawia się nienaruszoną. O zabiegu sterylizacji mówimy z reguły w odniesieniu do suczek, a polega on na usunięciu jajników oraz macicy. W czasie zabiegu wykonuje się kilkucentymetrowe nacięcie w linii pośrodkowej brzucha. Oba te zabiegi są metodą całkowitego i trwałego pozbawienia zwierzęcia płodności.
W odróżnieniu od psów u kocurów jądra usuwa się przez nacięcie worka mosznowego, natomiast u kotek zabieg sterylizacji może obejmować usunięcie macicy i jajników (najczęściej) lub samych jajników oraz być wykonywany z nacięcia w linii pośrodkowej brzucha lub z tzw. cięcia bocznego.
Są to zabiegi planowe, wykonywane często w gabinetach i klinikach weterynaryjnych. Są one wykonywane w znieczuleniu ogólnym, a zwierzęta są wydawane właścicielom po wybudzeniu z narkozy.
Kiedy kastrować/sterylizować?
Psy według ogólnie przyjętych zasad powinno kastrować się między 7. a 12. miesiącem życia. U suczek sprawa zalecanego terminu sterylizacji jest bardziej złożona. W Stanach Zjednoczonych oraz niektórych krajach UE propagowana jest wczesna sterylizacja suczek jeszcze przed wystąpieniem pierwszej cieczki tj. około 5-8. miesiąca życia. Niewątpliwą zaletą tej metody jest znaczące ograniczenie ryzyka rozwoju nowotworów gruczołu mlekowego (prawdopodobieństwo ich wystąpienia wynosi wtedy poniżej 1%). Wczesne pozbawienie organizmu źródła hormonów płciowych nie pozostaje jednak bez wpływu na rozwój wielu organów, w tym kośćca. Z tego względu odradza się wczesną sterylizację u suczek ras dużych i olbrzymich. Jako że sterylizacja po pierwszej cieczce również znacząco ogranicza ryzyko rozwoju guzów gruczołu mlekowego, jest to termin przyjmowany za optimum dla większości suczek.
Sterylizację powinno przeprowadzać się w fazie tzw. spokoju hormonalnego tj. minimum 2 miesiące po zakończonej cieczce i przynajmniej 1 miesiąc przed kolejną spodziewaną.
U kotów zabiegi te przeprowadza się w okresie osiągnięcia dojrzałości płciowej tzn. między 7. a 12. miesiącem życia, choć czas ten uzależniony jest także od rasy kota. U kotek zabieg wykonuje się w okresie międzyrujowym. Przed zabiegiem zwierzak powinien już być zaszczepiony przeciw chorobom zakaźnym, a jego stan zdrowia nie powinien budzić wątpliwości.
Czy warto?
W przypadku sterylizacji suczek czy kotek, które nie będą wykorzystywane w hodowli zdecydowanie warto. Trzeba pamiętać, że zabiegi te są nie tylko metodą antykoncepcji i eliminacji uciążliwych objawów związanych z cieczką czy rujką, ale stanowią też swoistą profilaktykę wielu schorzeń, także tych które bezpośrednio zagrażają życiu zwierząt.
Przeprowadzona w odpowiednim czasie sterylizacja zapobiega:
- rozwojowi nowotworów narządów płciowych i gruczołu mlekowego
- rozwojowi zagrażającego życiu zwierzęcia stanu zapalnego macicy, tzw. ropomacicza
- rozwojowi schorzeń dermatologicznych, których duża grupa związana jest właśnie z aktywnością hormonalną jajników.
U samców kastracja zapobiega nowotworom jąder oraz redukuje ryzyko rozwoju problemów związanych z przerostem prostaty w wieku dojrzałym. U kocurów pozwala na ograniczenie znaczenia terytorium, które ze względu na specyficzny, intensywny zapach moczu kocurów stanowi dużą niedogodność. U kotek, podobnie jak w przypadku suczek, obok zapobiegania uciążliwym objawom rujki, ucieczkom w czasie jej trwania oraz niechcianym pokryciom sterylizacja stanowi czynnik profilaktyczny wielu schorzeń.
Jak wygląda opieka nad zwierzęciem po zabiegu?
Pupil jest wydawany po zabiegu całkowicie wybudzony z narkozy. W domu należy zapewnić mu spokojne i ciepłe miejsce, w którym będzie mógł wypoczywać. Pierwszą porcję karmy podaje się w dniu lub najpóźniej nazajutrz po zabiegu. U suczek konieczna jest ochrona rany pooperacyjnej najczęściej przy użyciu kubraczka ochronnego. U psów rolę tą spełnia z reguły kołnierz umocowany do obroży. Kocurki i kotki najczęściej nie wymagają tego typu zabezpieczeń. Są one wykorzystywane rzadko – w przypadku intensywnego wylizywania okolicy rany pooperacyjnej. Konieczne są kontrolne wizyty u lekarza oraz kontynuacja antybiotykoterapii najczęściej przez 2 kolejne dni po zabiegu. W niektórych przypadkach zwierzę otrzymuje w tym samym czasie kroplówki, a także zapewniane są środki działające przeciwbólowo. Szwy usuwane są 10 dni po zabiegu. Po kastracji/sterylizacji zwierzę wymaga stosowania odpowiedniej diety. Mitem jest powszechnie powtarzane sformułowanie, że „kastracja/sterylizacja powoduję otyłość”. Nadwaga u zwierząt po zabiegu wynika tylko i wyłącznie z błędów żywieniowych. Odpowiednia karma podawana z zalecanej dawce oraz codzienna porcja ruchu zapewnią zwierzęciu utrzymanie odpowiedniej masy ciała.
Schorzenia u zwierząt, które nie zostały poddane kastracji/sterylizacji.
- Ropomacicze
Jest to schorzenie układu rozrodczego dotyczące przede wszystkim starszych suk (4-8 letnich).
Występują dwie formy ropomacicza: otwarte, kiedy właściciel obserwuje ropny wypływ z dróg rodnych lub zamknięte, kiedy dochodzi do gromadzenia się ropy w świetle macicy.
Do rozwoju ropomacicza najczęściej dochodzi 4-12 tygodni po cieczce. Przyczyną choroby są zaburzenia hormonalne (często torbiele jajnikowe lub guzy), którym przeważnie towarzyszy nadkażenie bakteryjne, głównie E.Coli. Ryzyko rozwoju ropomacicza rośnie w trakcie stosowania hormonów w celu przerwania rui lub niewłaściwego stosowania antykoncepcji.
W trakcie choroby dochodzi do toksemii (obecność toksyn bakteryjnych we krwi), konsewkencja tego stanu może być uszkodzenie narządów wewnętrznych (głównie nerek i wątroby).
Przy zaawansowaniu procesu chorobowego może nawet dojść do pęknięca macicy.
Oto objawy które często towarzysza tej chorobie:
- zwiększone spożycie wody
- brak apetytu
- osowiałość
- wymioty
- wzrost temperatury
Leczenie najczęściej polega na zabiegu usunięcia macicy razem z jajnikami oraz wprowadzeniu antybiotykoterpii oraz płynoterapii.
Ropomacicze jest bardzo poważnym schorzeniem, które nieleczone może doprowadzić do śmierci.
W rozpoznaniu bardzo pomocne jest badanie USG, w czasie którego stwierdza się macicę wypełniona płynem. Im szybciej podejmie się leczenie, tym większe szanse na przeżycie ma zwierzę.
- Nowotwory gruczołu mlekowego.
Nowotwory te są dość częstym zjawiskiem u suk, przeważnie starszych, ale u kotek też mogą występować. Ponad 50% guzów ma charakter złośliwy, który charakteryzuje się przerzutami głównie do płuc i węzłów chłonnych, ale także do innych narządów, jak nerki, wątroba. Najczęstszą przyczyną śmierci jest zajęcie płuc.
Na rozwój nowotworów mają wpływ hormony płciowe.
Kastracja przed pierwszą cieczka oraz po pierwszej cieczce zmniejsza istotnie częstotliwość ich występowania. Wykonanie zabiegu po drugiej cieczce, nie ma wpływu na rozwój schorzenia.
Nowotwory gruczołu mlekowego najczęściej są twarde, mogą występować pojedynczo lub po kilka. Zmiany charakteryzujące się szybkim wzrostem oraz owrzodzeniem skóry nad nimi, najczęściej niestety są złośliwe.
Przed zabiegiem najczęściej robimy analizę krwi, aby sprawdzić stan ogólny zwierzęcia oraz zdjęcie RTG, w celu wykluczenia zmian nowotworowych w płucach.
Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu guzów oraz okolicznych węzłów chłonnych. W zależności zaawansowania procesu cięcie chirurgiczne może być bardzo rozległe.
- Przerost gruczołu krokowego (prostaty)
Schorzenie przeważnie dotyczy starszych psów, w wieku powyżej 6 lat. Przyczyną zmian jest głównie podwyższony poziom hormonów płciowych.
Najczęściej dochodzi do powiększenia rozmiarów gruczołu oraz rozwoju torbieli wewnątrz lub na zewnątrz gruczołu. Zmiany nowotworowe występują raczej rzadko.
Zmieniony gruczoł może powodować problemy z oddawaniem moczu lub kału. Właściciele dość często obserwują kapanie krwi z cewki moczowej. Przy znacznym przeroście może dojść do zatrzymania moczu oraz przy silnych parciach do przepukliny kroczowej.
Rozpoznanie polega na badaniu rektalnym oraz USG.
Leczenie ma na celu zniesienie wpływu hormonów płciowych. Najskuteczniejszą metodą jest kastracja.